در دنیای امروز که تکنولوژی تار و پود زندگی و کسب‌وکار ما را تشکیل می‌دهد، تجهیزات شبکه قلب تپنده هر سازمانی به شمار می‌روند. از سرورها و سوئیچ‌ها گرفته تا روترها و پچ پنل‌ها، همگی برای عملکرد صحیح و پایدار نیاز به یک خانه امن و منظم دارند. این خانه، رک شبکه (Network Rack) نام دارد.

شاید در نگاه اول، رک تنها یک قفسه فلزی به نظر برسد، اما در واقع یک جزء حیاتی برای حفاظت، سازماندهی و افزایش طول عمر تجهیزات گران‌قیمت شماست. انتخاب یک رک مناسب، سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ای است که از هرج‌ومرج کابل‌ها جلوگیری کرده، تهویه مناسب را فراهم می‌کند و مدیریت و عیب‌یابی شبکه را به امری ساده و سریع تبدیل می‌سازد.

در این راهنمای کامل، قصد داریم به تمام سوالات شما در مورد رک‌های شبکه پاسخ دهیم و شما را قدم به قدم تا انتخاب بهترین گزینه برای نیازهایتان همراهی کنیم. با ما همراه باشید تا با دیدی باز و اطلاعاتی کامل، بهترین تصمیم را برای زیرساخت شبکه خود بگیرید.

رک شبکه چیست و چه کاربردی دارد؟

رک شبکه یک سازه فلزی استاندارد (معمولاً از جنس فولاد) است که برای نگهداری و سازماندهی تجهیزات مختلف شبکه و مخابراتی طراحی شده است. این تجهیزات شامل سرورها، سوئیچ‌های شبکه، روترها، پچ پنل‌ها، یوپی‌اس (UPS)، مودم‌ها و سایر دستگاه‌های استاندارد 19 اینچی می‌شوند.

تصور کنید تمام این تجهیزات بدون هیچ‌گونه نظم و محافظی روی زمین یا در یک کمد معمولی رها شده باشند. چه اتفاقی می‌افتد؟

• آسیب فیزیکی: احتمال برخورد، سقوط و آسیب دیدن تجهیزات بسیار بالا می‌رود.
• گرمای بیش از حد: تجهیزات شبکه گرمای زیادی تولید می‌کنند. تجمع آن‌ها بدون تهویه مناسب، باعث داغ شدن بیش از حد (Overheating)، کاهش عملکرد و در نهایت سوختن قطعات می‌شود.
• هرج‌ومرج کابل‌ها: مدیریت ده‌ها یا صدها کابل شبکه بدون یک ساختار منظم، تقریباً غیرممکن است و عیب‌یابی را به یک کابوس تبدیل می‌کند.
• دسترسی و نگهداری دشوار: برای دسترسی به یک دستگاه خاص، ممکن است مجبور به جابجایی چندین دستگاه دیگر شوید که این کار هم زمان‌بر و هم پرخطر است.
• امنیت پایین: تجهیزات حساس و گران‌قیمت شما در معرض دسترسی‌های غیرمجاز و سرقت قرار می‌گیرند.

کاربردهای اصلی رک شبکه:

1. حفاظت فیزیکی: رک با بدنه مستحکم خود، از تجهیزات در برابر ضربه، گرد و غبار، رطوبت و سایر عوامل محیطی محافظت می‌کند.
2. سازماندهی و مدیریت: تمام تجهیزات و کابل‌ها به صورت منظم در یک مکان متمرکز قرار می‌گیرند که این امر مدیریت، عیب‌یابی و دسترسی به آن‌ها را بسیار آسان می‌کند.
3. بهینه‌سازی فضا: رک‌ها با استفاده از فضای عمودی، به شما اجازه می‌دهند تا تجهیزات زیادی را در کمترین فضای ممکن جای دهید.
4. تهویه و خنک‌سازی: طراحی رک‌ها به گونه‌ای است که جریان هوا را تسهیل می‌کند. همچنین می‌توان انواع فن و سیستم‌های خنک‌کننده را روی آن‌ها نصب کرد تا دمای تجهیزات در محدوده استاندارد باقی بماند.
5. افزایش امنیت: اکثر رک‌ها دارای درب و پنل‌های جانبی قفل‌دار هستند که از دسترسی افراد غیرمجاز به تجهیزات جلوگیری می‌کند.

به طور خلاصه، رک شبکه ستون فقرات یک اتاق سرور یا مرکز داده استاندارد است که پایداری، امنیت و نظم را برای زیرساخت شبکه شما به ارمغان می‌آورد.

چگونه سایز رک مناسب را انتخاب کنم؟ (یونیت و عمق)

انتخاب سایز صحیح رک، مهم‌ترین قدم در فرآیند خرید است. یک انتخاب اشتباه می‌تواند منجر به عدم امکان نصب تجهیزات یا هدر رفتن فضا و هزینه شود. دو پارامتر اصلی برای تعیین سایز رک وجود دارد: ارتفاع (بر حسب یونیت) و عمق (بر حسب سانتی‌متر).

یونیت (Unit): واحد اندازه‌گیری ارتفاع

در دنیای تجهیزات شبکه، ارتفاع به صورت استاندارد با واحدی به نام یونیت (Unit) یا به اختصار “U“ اندازه‌گیری می‌شود. هر یونیت معادل 1.75 اینچ یا 4.445 سانتی‌متر است. ارتفاع تجهیزاتی که داخل رک نصب می‌شوند (مانند سرور یا سوئیچ) نیز بر حسب یونیت بیان می‌شود. برای مثال، یک سوئیچ 1U ارتفاعی معادل یک یونیت و یک سرور 4U ارتفاعی برابر با چهار یونیت از فضای رک را اشغال می‌کند.

چگونه تعداد یونیت مورد نیاز را محاسبه کنیم؟

1. لیست تجهیزات فعلی: لیستی کامل از تمام تجهیزاتی که قصد دارید در حال حاضر داخل رک قرار دهید، تهیه کنید. ارتفاع هر دستگاه را بر حسب یونیت مشخص کنید. (این اطلاعات معمولاً در دفترچه راهنما یا وب‌سایت سازنده ذکر شده است).
2. جمع‌بندی یونیت‌ها: تعداد یونیت‌های تمام تجهیزات را با هم جمع بزنید.
3. در نظر گرفتن فضای خالی: هرگز رکی را انتخاب نکنید که دقیقاً به اندازه مجموع یونیت‌های شما فضا داشته باشد. همیشه فضایی را برای موارد زیر در نظر بگیرید:
   • تهویه: بین تجهیزاتی که گرمای زیادی تولید می‌کنند (مانند سرورها و UPS)، حداقل 1 یونیت فضای خالی برای بهبود جریان هوا در نظر بگیرید.
   • تجهیزات جانبی: فضایی برای تجهیزات جانبی مانند سینی رک، مدیریت کابل و پاور ماژول (PDU) اختصاص دهید. (معمولاً 2 تا 4 یونیت)
   • توسعه آینده: مهم‌ترین نکته! همیشه به فکر آینده باشید. پیش‌بینی کنید که در 2 تا 5 سال آینده، ممکن است چه تجهیزات جدیدی به شبکه شما اضافه شود. کارشناسان توصیه می‌کنند حداقل 25% تا 30% فضای خالی برای توسعه آینده در نظر بگیرید.

فرمول ساده محاسبه یونیت:

تعداد یونیت مورد نیاز=(مجموع یونیت تجهیزات فعلی)+(یونیت تجهیزات جانبی)+(فضای خالی برای تهویه)+(فضای توسعه آینده)

مثال عملی:

فرض کنید شما تجهیزات زیر را دارید:

• سرور: 2U
• سوئیچ: 1U
• پچ پنل: 1U
• UPS: 2U

مجموع یونیت فعلی: 2+1+1+2=6U

فضای لازم برای مدیریت کابل و پاور ماژول: 2U

فضای خالی برای تهویه بین سرور و UPS: 1U

مجموع: 6+2+1=9U

با در نظر گرفتن 30% فضای آینده: 9×1.3≈11.7 که به سمت بالا گرد شده و 12 یونیت می‌شود.

بنابراین، یک رک 12 یونیت می‌تواند انتخاب مناسبی برای شروع باشد.

عمق (Depth): فضایی برای تجهیزات و کابل‌ها

عمق رک به فاصله بین ریل‌های جلو و عقب (ستون‌های عمودی که تجهیزات به آن‌ها پیچ می‌شوند) گفته می‌شود. انتخاب عمق مناسب به اندازه ارتفاع اهمیت دارد.

چگونه عمق مناسب را انتخاب کنیم؟

1. عمیق‌ترین تجهیز: عمق تمامی تجهیزات خود، به خصوص سرورها و UPSها را بررسی کنید. عمیق‌ترین دستگاه، حداقل عمق مورد نیاز شما را تعیین می‌کند.
2. فضای اضافی برای کابل‌کشی و تهویه: هرگز رکی با عمق دقیقاً برابر با عمیق‌ترین تجهیز خود انتخاب نکنید. شما به فضای اضافی در پشت دستگاه برای موارد زیر نیاز دارید:
   • اتصال کابل‌های برق و شبکه
   • خم نشدن بیش از حد کابل‌ها (که می‌تواند باعث آسیب و افت سیگنال شود)
   • عبور جریان هوا برای خنک‌سازی

به عنوان یک قانون کلی، حداقل 10 تا 15 سانتی‌متر به عمق عمیق‌ترین تجهیز خود اضافه کنید تا به عمق مناسب رک برسید. برای مثال، اگر عمیق‌ترین سرور شما 75 سانتی‌متر عمق دارد، یک رک با عمق 90 یا 100 سانتی‌متر انتخاب بسیار بهتری خواهد بود.

رک‌ها معمولاً در عمق‌های استاندارد 60، 80، 100 و 120 سانتی‌متر تولید می‌شوند.

تفاوت رک دیواری و رک ایستاده چیست؟

رک‌ها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: رک دیواری (Wall-Mount Rack) و رک ایستاده (Freestanding/Floor-Standing Rack). انتخاب بین این دو کاملاً به نیازها، فضا و تعداد تجهیزات شما بستگی دارد.

رک دیواری

همانطور که از نامش پیداست، این نوع رک بر روی دیوار نصب می‌شود. رک‌های دیواری گزینه‌ای ایده‌آل برای شبکه‌های کوچک، دفاتر، فروشگاه‌ها یا مکان‌هایی هستند که با محدودیت فضا مواجه‌اند.

ویژگی‌ها:

• ارتفاع: معمولاً در سایزهای کوچک‌تر، از 4 تا 15 یونیت موجود هستند.
• عمق: عمق کمتری دارند، معمولاً بین 35 تا 60 سانتی‌متر.
• ظرفیت وزنی: به دلیل نصب روی دیوار، تحمل وزن کمتری نسبت به رک‌های ایستاده دارند.
• دسترسی: برخی مدل‌ها دارای پنل‌های جانبی بازشو یا فریم متحرک هستند که دسترسی به پشت تجهیزات را آسان‌تر می‌کند.

مزایا:

✅ صرفه‌جویی در فضا (به خصوص فضای کف)

✅ ایده‌آل برای شبکه‌های کوچک و توزیع شده

✅ هزینه اولیه کمتر

معایب:

❌ ظرفیت محدود (از نظر ارتفاع و تحمل وزن)

❌ عمق کم، نامناسب برای سرورهای بزرگ و تجهیزات عمیق

❌ نیاز به دیوار محکم و مقاوم برای نصب

رک دیواری برای چه کسانی مناسب است؟

• دفاتر کوچک و متوسط (SOHO/SMB)
• فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و مراکز تجاری
• کلاس‌های درس و مراکز آموزشی
• شعبه‌های فرعی شرکت‌ها
• نصب دوربین‌های مداربسته (DVR/NVR)
• زمانی که تعداد تجهیزات شما کم است و فضای کف محدودی دارید.

رک ایستاده

این رک‌ها بر روی زمین قرار می‌گیرند و دارای چرخ برای جابجایی آسان و پایه برای ثابت کردن هستند. رک‌های ایستاده ستون فقرات اتاق‌های سرور و مراکز داده را تشکیل می‌دهند و برای شبکه‌های بزرگ با تجهیزات زیاد و سنگین طراحی شده‌اند.

ویژگی‌ها:

• ارتفاع: در سایزهای بسیار متنوعی از 18 تا 47 یونیت و حتی بیشتر عرضه می‌شوند.
• عمق: عمق بیشتری دارند و برای جای دادن انواع سرورها و تجهیزات حرفه‌ای مناسب هستند (معمولاً 80، 100 و 120 سانتی‌متر).
• ظرفیت وزنی: قادر به تحمل وزن بسیار بالایی هستند (تا 1000 کیلوگرم و بیشتر).
• تجهیزات جانبی: تنوع بسیار بالایی از تجهیزات جانبی برای آن‌ها وجود دارد.

مزایا:

✅ ظرفیت بسیار بالا (ارتفاع، عمق و وزن)

✅ مناسب برای انواع تجهیزات شبکه و سرور

✅ تهویه بسیار بهتر و امکان نصب سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته

✅ مدیریت کابل حرفه‌ای‌تر

معایب:

❌ اشغال فضای کف

❌ هزینه اولیه بالاتر

❌ نیاز به فضای اختصاصی (اتاق سرور)

رک ایستاده برای چه کسانی مناسب است؟

• شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ
• مراکز داده (Data Centers)
• اتاق‌های سرور اختصاصی
• شبکه‌هایی با تعداد تجهیزات زیاد، سنگین و عمیق
• زمانی که نیاز به توسعه‌پذیری بالا در آینده دارید.

ویژگی	رک دیواری	رک ایستاده
محل نصب	روی دیوار	روی زمین
سایز (یونیت)	کوچک (4U تا 15U)	بزرگ (18U تا 47U)
عمق	کم (35cm تا 60cm)	زیاد (80cm تا 120cm)
تحمل وزن	کم	بسیار زیاد
کاربرد	شبکه‌های کوچک، دفاتر، فروشگاه‌ها	اتاق سرور، مراکز داده، سازمان‌های بزرگ
مزیت اصلی	صرفه‌جویی در فضا	ظرفیت و توسعه‌پذیری بالا

چه تجهیزات جانبی برای رک شبکه نیاز است؟

یک رک خالی، تنها نیمی از راه حل است. برای بهره‌برداری کامل، سازماندهی و عملکرد بهینه، شما به مجموعه‌ای از تجهیزات جانبی رک (Rack Accessories) نیاز دارید. این تجهیزات به شما کمک می‌کنند تا از فضای رک به بهترین شکل استفاده کنید، کابل‌ها را مدیریت کنید، دما را کنترل نمایید و برق‌رسانی را به صورت ایمن انجام دهید.

مهم‌ترین تجهیزات جانبی رک عبارتند از:

1. پاور ماژول (PDU – Power Distribution Unit):
   • یک چندراهی برق صنعتی است که به صورت افقی یا عمودی داخل رک نصب می‌شود و وظیفه توزیع برق بین تجهیزات را بر عهده دارد. PDUها در مدل‌های مختلف با تعداد پورت‌ها، قابلیت‌های مدیریتی و سیستم‌های حفاظتی متفاوت عرضه می‌شوند.
2. سینی رک (Rack Shelf):
   • برای نگهداری تجهیزاتی که استاندارد 19 اینچی نیستند و قابلیت نصب مستقیم روی ریل‌های رک را ندارند (مانند مودم، روتر رومیزی یا برخی تجهیزات کوچک دیگر) از سینی استفاده می‌شود. سینی‌ها در دو نوع ثابت و متحرک (کشویی) موجود هستند.
3. فن خنک‌کننده (Fan Unit):
   • حیاتی‌ترین وسیله برای کنترل دمای داخل رک. فن‌ها معمولاً در قسمت سقف یا کف رک نصب می‌شوند و هوای گرم را به بیرون هدایت می‌کنند. آن‌ها به صورت یک ماژول (شامل 2، 4 یا 6 فن) همراه با ترموستات (برای کنترل خودکار دما) عرضه می‌شوند.
4. نگهدارنده و مدیریت کابل (Cable Management):
   • برای جلوگیری از هرج‌ومرج و ایجاد یک ظاهر حرفه‌ای، از نگهدارنده‌های کابل استفاده می‌شود. این ابزارها که به صورت پنل‌های افقی یا قلاب‌های عمودی هستند، به شما کمک می‌کنند تا کابل‌های شبکه و برق را به صورت منظم و دسته‌بندی شده هدایت کنید.
5. لایت پنل (Light Panel):
   • یک پنل LED باریک که در بالای رک نصب می‌شود و نور کافی برای مشاهده و کار با تجهیزات، به خصوص در اتاق‌های سرور کم‌نور را فراهم می‌کند.
6. بلانک پنل (Blank Panel):
   • پنل‌های فلزی یا پلاستیکی در سایزهای 1 یا 2 یونیت که برای پر کردن فضاهای خالی بین تجهیزات استفاده می‌شوند. این کار نه تنها ظاهر زیباتری به رک می‌دهد، بلکه با کنترل جریان هوا، به بهبود راندمان سیستم خنک‌کننده نیز کمک شایانی می‌کند.
7. پیچ و مهره رک (Cage Nuts and Screws):
   • برای نصب تجهیزات روی ریل‌های رک، به پیچ و مهره‌های مخصوصی نیاز است که به آن‌ها “پیچ و مهره قفسه‌ای” یا Cage Nut می‌گویند. همیشه تعدادی از آن‌ها را به صورت یدک داشته باشید.
8. چرخ و پایه ضد زلزله:
   • اکثر رک‌های ایستاده به همراه چرخ برای جابجایی آسان عرضه می‌شوند. پایه‌های ثابت نیز برای مستقر کردن و تراز کردن رک در محل نهایی استفاده می‌شوند. در مناطق حساس، می‌توان از پایه‌های ضد زلزله برای افزایش پایداری استفاده کرد.

آیا رک‌ها دارای سیستم تهویه هستند؟

بله، تهویه یکی از اصلی‌ترین وظایف یک رک استاندارد است. تجهیزات فعال شبکه (Active) مانند سرورها و سوئیچ‌ها، گرمای قابل توجهی تولید می‌کنند. اگر این گرما به درستی تخلیه نشود، دمای داخل رک به سرعت بالا رفته و منجر به کاهش کارایی، هنگ کردن‌های مکرر و در نهایت آسیب دائمی به قطعات الکترونیکی می‌شود.

سیستم تهویه در رک‌ها از چند طریق پیاده‌سازی می‌شود:

1. طراحی مبتنی بر جریان هوا:
   • درب‌های توری یا مشبک (Perforated Doors): بسیاری از رک‌ها، به خصوص رک‌های سرور، دارای درب‌های جلو و عقب توری با هزاران سوراخ کوچک هستند. این طراحی به هوا اجازه می‌دهد تا به راحتی از جلو به داخل کشیده شده (Intake) و پس از عبور از روی تجهیزات، هوای گرم از پشت رک خارج شود (Exhaust). این مدل بهترین گزینه برای تهویه غیرفعال (Passive) و فعال (Active) است.
   • شیارهای تهویه: در بدنه، سقف و کف رک نیز معمولاً شیارها و منافذی برای کمک به جابجایی طبیعی هوا (اثر دودکشی) تعبیه شده است.
2. فن‌های خنک‌کننده (Cooling Fans):
   • این بخش، سیستم تهویه فعال رک را تشکیل می‌دهد. ماژول‌های فن معمولاً در بالاترین قسمت رک (سقف) نصب می‌شوند تا هوای گرمی را که به دلیل سبکی به سمت بالا حرکت می‌کند، به طور موثر به بیرون مکش کنند.
   • برخی رک‌ها قابلیت نصب فن در کف یا حتی در پنل‌های جانبی را نیز دارند.
3. ترموستات:
   • بسیاری از واحدهای فن مجهز به ترموستات هستند. شما می‌توانید یک دمای مشخص (مثلاً 25 درجه سانتی‌گراد) را برای ترموستات تنظیم کنید. هرگاه دمای داخل رک از این حد بالاتر برود، فن‌ها به صورت خودکار روشن شده و پس از رسیدن به دمای مطلوب، خاموش می‌شوند. این ویژگی به کاهش مصرف برق و افزایش طول عمر فن‌ها کمک می‌کند.
4. بلانک پنل‌ها:
   • همانطور که قبلاً اشاره شد، استفاده از بلانک پنل برای پوشاندن فضاهای خالی، از ایجاد “مسیرهای کوتاه” برای جریان هوا جلوگیری می‌کند. این کار تضمین می‌کند که هوای سرد مجبور است از روی تجهیزات عبور کند و آن‌ها را خنک نماید، به جای آنکه مستقیماً از فضاهای خالی به سمت فن‌های خروجی حرکت کند.

بنابراین، هنگام خرید رک، حتماً به قابلیت‌های تهویه آن، نوع درب (شیشه‌ای یا توری) و امکان نصب فن توجه ویژه‌ای داشته باشید.

قیمت رک شبکه به چه عواملی بستگی دارد؟

قیمت رک شبکه می‌تواند از چند میلیون تومان برای یک مدل دیواری کوچک تا ده‌ها میلیون تومان برای یک رک ایستاده حرفه‌ای متغیر باشد. این تفاوت قیمت ناشی از عوامل متعددی است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

1. نوع رک (دیواری یا ایستاده): به طور کلی، رک‌های ایستاده به دلیل ابعاد بزرگ‌تر، متریال بیشتر و ساختار پیچیده‌تر، قیمت بالاتری نسبت به رک‌های دیواری با ارتفاع مشابه دارند.
2. ابعاد (ارتفاع و عمق): این یک رابطه مستقیم است. هرچه ارتفاع (یونیت) و عمق رک بیشتر باشد، مواد اولیه بیشتری برای ساخت آن به کار رفته و در نتیجه قیمت آن نیز افزایش می‌یابد.
3. کیفیت ساخت و ضخامت ورق: استحکام و پایداری رک را تضمین می‌کند.
4. نوع رنگ: بهترین و بادوام‌ترین پوشش برای رک، رنگ الکترواستاتیک کوره‌ای پودری است. این نوع پوشش مقاومت بسیار بالایی در برابر خراشیدگی، زنگ‌زدگی و عوامل محیطی دارد و ظاهر حرفه‌ای و یکنواختی به رک می‌بخشد.
5. اتصالات و جوشکاری: کیفیت جوشکاری بدنه و اتصالات قطعات، نقش مستقیمی در استحکام و طول عمر رک دارد. رک‌های باکیفیت دارای جوش‌های تمیز و اتصالات دقیقی هستند.
6. برند و کشور سازنده: برندهای معتبر و شناخته‌شده معمولاً از مواد اولیه باکیفیت‌تر و استانداردهای تولید دقیق‌تری پیروی می‌کنند که این موضوع بر قیمت نهایی محصول تأثیرگذار است.
7. تجهیزات جانبی همراه: برخی از رک‌ها به صورت یک پکیج کامل به فروش می‌رسند و اقلامی مانند فن، پاور ماژول، سینی و پیچ و مهره را به همراه دارند. طبیعتاً قیمت این رک‌ها از مدل‌های پایه و فاقد تجهیزات جانبی، بالاتر خواهد بود.
8. نوع درب و پنل‌ها:
   • درب جلو: درب‌های شیشه‌ای سکوریت (حرارت دیده و مقاوم) معمولاً کمی گران‌تر از درب‌های فلزی ساده هستند. درب‌های توری (مشبک) که برای تهویه بهتر استفاده می‌شوند نیز می‌توانند بر قیمت تأثیر بگذارند.
   • پنل‌های جانبی: قابلیت باز شدن پنل‌های جانبی به صورت قفل‌دار، یک ویژگی کاربردی است که ممکن است به قیمت رک اضافه کند.
9. ویژگی‌های خاص: قابلیت‌هایی مانند چرخ‌های روان و مقاوم، پایه‌های ضد زلزله، درجه حفاظت بالا (IP) و طراحی‌های خاص برای مدیریت کابل، همگی از عواملی هستند که قیمت یک رک را افزایش می‌دهند.

تفاوت رک شبکه و رک سرور چیست؟

اگرچه این دو اصطلاح اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند و شباهت‌های زیادی با هم دارند، اما تفاوت‌های کلیدی بین رک شبکه و رک سرور وجود دارد که آن‌ها را برای کاربردهای متفاوتی بهینه می‌سازد. درک این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند تا دقیقاً همان چیزی را که نیاز دارید، انتخاب کنید.

مهم‌ترین تفاوت در عمق و سیستم تهویه (نوع درب) است.

1. عمق (Depth):
   • رک سرور: سرورها، به خصوص سرورهای رکمونت از برندهایی مانند HP، Dell یا Supermicro، تجهیزات بسیار عمیقی هستند. آن‌ها برای جای دادن مادربرد، منابع تغذیه متعدد و هارد درایوها به فضای طولی زیادی نیاز دارند. به همین دلیل، رک‌های سرور به طور استاندارد عمق بیشتری دارند (معمولاً 100 سانتی‌متر، 110 سانتی‌متر یا حتی 120 سانتی‌متر). این عمق زیاد، فضای کافی برای نصب سرور و همچنین مدیریت کابل‌ها و جریان هوا در پشت آن را فراهم می‌کند.
   • رک شبکه: تجهیزات شبکه مانند سوئیچ‌ها، روترها و پچ پنل‌ها به مراتب عمق کمتری دارند. بنابراین، رک‌های شبکه معمولاً کم‌عمق‌تر هستند (مانند 60 سانتی‌متر یا 80 سانتی‌متر). البته می‌توان تجهیزات شبکه را در رک سرور نصب کرد، اما نصب یک سرور عمیق در یک رک شبکه با عمق 60 سانتی‌متر غیرممکن است.
2. سیستم تهویه و نوع درب:
   • رک سرور: سرورها به صورت متراکم گرمای بسیار زیادی تولید می‌کنند و سیستم خنک‌کننده داخلی آن‌ها (فن‌ها) برای مکش هوای خنک از جلو و دمیدن هوای گرم به بیرون از پشت طراحی شده است (Front-to-Back Airflow). برای تسهیل این فرآیند، رک‌های سرور تقریباً همیشه دارای درب‌های جلو و عقب توری (مشبک یا Perforated) هستند. این درب‌ها با ایجاد کمترین مانع، به جریان حداکثری هوا اجازه عبور می‌دهند که برای خنک نگه داشتن سرورها حیاتی است.
   • رک شبکه: از آنجایی که تجهیزات شبکه معمولاً گرمای کمتری تولید می‌کنند، الزامی برای استفاده از درب توری وجود ندارد. به همین دلیل، بسیاری از رک‌های شبکه دارای درب جلوی شیشه‌ای (سکوریت) هستند. این درب‌ها امکان مشاهده وضعیت چراغ‌های تجهیزات را بدون باز کردن درب فراهم کرده و تا حدی جلوی صدای فن دستگاه‌ها را نیز می‌گیرند.

ویژگی	رک سرور	رک شبکه
کاربرد اصلی	نگهداری سرورهای رکمونت، UPS، استوریج	نگهداری سوئیچ، روتر، پچ پنل، مودم
عمق	زیاد (معمولاً 100cm تا 120cm)	متوسط (معمولاً 60cm تا 80cm)
نوع درب	توری (مشبک) در جلو و عقب برای حداکثر جریان هوا	معمولاً شیشه‌ای در جلو (امکان مشاهده)، فلزی در عقب
تحمل وزن	طراحی شده برای تحمل وزن بسیار بالا	تحمل وزن استاندارد
اولویت طراحی	حداکثر تهویه و خنک‌سازی	سازماندهی، مدیریت کابل و دسترسی آسان

نکته کلیدی: اگر حتی یک سرور رکمونت در تجهیزات خود دارید، بهتر است یک رک سرور انتخاب کنید. اما اگر تنها تجهیزات شما سوئیچ، روتر، پچ پنل و DVR است، یک رک شبکه کاملاً پاسخگوی نیاز شما خواهد بود.

درجه حفاظت (IP) در رک به چه معناست؟

IP مخفف عبارت Ingress Protection به معنای “حفاظت در برابر نفوذ” است. این یک استاندارد بین‌المللی است که میزان مقاومت یک محفظه الکتریکی (در اینجا رک) را در برابر نفوذ اجسام جامد خارجی (مانند گرد و غبار) و مایعات (مانند آب) مشخص می‌کند.

کد IP از دو عدد تشکیل شده است:

• عدد اول (از 0 تا 6): میزان حفاظت در برابر نفوذ اجسام جامد را نشان می‌دهد.
• عدد دوم (از 0 تا 8): میزان حفاظت در برابر نفوذ مایعات را نشان می‌دهد.

هرچه این اعداد بزرگ‌تر باشند، درجه حفاظت محفظه نیز بالاتر است.

در اینجا به چند کد IP رایج در رک‌ها اشاره می‌کنیم:

• IP20: این رایج‌ترین درجه حفاظت برای رک‌های استاندارد داخلی (Indoor) است.
  • عدد 2: حفاظت در برابر اجسام جامد بزرگ‌تر از 12.5 میلی‌متر (مانند انگشتان دست).
  • عدد 0: عدم حفاظت در برابر مایعات.
  • این سطح از حفاظت برای جلوگیری از تماس تصادفی با تجهیزات داخل رک کافی است و برای محیط‌های اداری و اتاق‌های سرور تمیز مناسب می‌باشد.
• IP44:
  • عدد 4: حفاظت در برابر اجسام جامد بزرگ‌تر از 1 میلی‌متر (مانند اکثر سیم‌ها و ابزارها).
  • عدد 4: حفاظت در برابر پاشش آب از تمام جهات.
  • این نوع رک‌ها برای محیط‌های کارگاهی یا مکان‌هایی که احتمال پاشش آب وجود دارد، مناسب هستند.
• IP55 (رک‌های Out-Door):
  • عدد 5: حفاظت کامل در برابر تماس و حفاظت در برابر نفوذ گرد و غبار (به صورتی که عملکرد دستگاه مختل نشود).
  • عدد 5: حفاظت در برابر جت‌های آب فشار ضعیف از تمام جهات.
  • این رک‌ها که به رک‌های بیرونی یا Outdoor معروفند، برای نصب در فضاهای باز، کارخانجات با گرد و غبار زیاد و محیط‌های صنعتی طراحی شده‌اند و معمولاً دارای درزگیرهای مخصوص و سیستم‌های تهویه متفاوتی هستند.

نتیجه‌گیری: برای اکثر کاربردهای اداری و اتاق سرور، یک رک استاندارد با IP20 کافی است. اما اگر قصد دارید رک را در یک محیط صنعتی، کارگاهی، یا فضای باز نصب کنید، حتماً باید به سراغ مدل‌هایی با IP بالاتر (مانند IP55) بروید.

چگونه تجهیزات را داخل رک نصب کنیم؟

نصب صحیح و اصولی تجهیزات در رک، نه تنها به زیبایی و نظم کمک می‌کند، بلکه بر پایداری، تهویه و سهولت مدیریت آینده نیز تأثیر مستقیم دارد. این فرآیند را می‌توان در چند مرحله کلیدی خلاصه کرد:

مرحله 1: برنامه‌ریزی و آماده‌سازی

قبل از دست زدن به هر پیچی، یک نقشه ذهنی یا کاغذی از چیدمان تجهیزات خود داشته باشید. به سوالات زیر پاسخ دهید:

• کدام تجهیزات سنگین‌تر هستند؟
• کدام تجهیزات بیشترین گرما را تولید می‌کنند؟
• کابل‌های برق و شبکه از کدام سمت وارد رک می‌شوند؟

مرحله 2: قانون طلایی: سنگین‌ترین‌ها در پایین

این مهم‌ترین قانون در نصب تجهیزات رک است. همیشه سنگین‌ترین دستگاه‌ها را در پایین‌ترین یونیت‌های ممکن نصب کنید. این کار مرکز ثقل رک را پایین آورده و از نامتعادل شدن و واژگونی آن جلوگیری می‌کند.

• یوپی‌اس (UPS) و باتری‌های آن: همیشه در کف رک قرار گیرند.
• سرورهای بزرگ و سنگین: بلافاصله بالای UPS نصب شوند.
• تجهیزات سبک‌تر: سوئیچ‌ها، روترها و پچ پنل‌ها را در یونیت‌های بالاتر قرار دهید.

مرحله 3: ایجاد فاصله برای تهویه

تجهیزاتی که گرمای زیادی تولید می‌کنند (مانند سرورها، سوئیچ‌های PoE و روترهای قدرتمند) را مستقیماً روی هم انباشته نکنید.

• بین این دستگاه‌ها، حداقل 1 یونیت فضای خالی در نظر بگیرید.
• این فضاهای خالی را با بلانک پنل بپوشانید تا جریان هوای سرد منحرف نشده و مجبور شود از روی تجهیزات عبور کند.

مرحله 4: نصب از پایین به بالا

با توجه به قوانین بالا، فرآیند نصب فیزیکی را از پایین‌ترین یونیت شروع کرده و به سمت بالا حرکت کنید. این کار از نظر فیزیکی نیز آسان‌تر است، زیرا برای نصب تجهیزات سنگین نیاز به بلند کردن آن‌ها تا ارتفاع زیاد نخواهید داشت.

مرحله 5: مدیریت کابل همزمان با نصب

همزمان با نصب هر دستگاه، به نحوه کابل‌کشی آن فکر کنید.

• پچ پنل‌ها و سوئیچ‌ها را نزدیک به هم نصب کنید تا طول پچ‌کوردها کوتاه و مدیریت آن‌ها آسان‌تر باشد.
• از نگهدارنده‌های کابل افقی در بین پچ پنل و سوئیچ استفاده کنید.
• کابل‌های برق را در یک سمت رک و کابل‌های دیتا را در سمت دیگر هدایت کنید تا از تداخل الکترومغناطیسی (EMI) جلوگیری شود.

مرحله 6: استفاده صحیح از پیچ و مهره قفسه‌ای (Cage Nut)

برای نصب تجهیزات، ابتدا مهره‌های قفسه‌ای را در سوراخ‌های مربعی ریل رک قرار دهید. این مهره‌ها یک پایه رزوه‌دار برای پیچ‌ها فراهم می‌کنند. سپس دستگاه را در جای خود قرار داده و با پیچ‌های مخصوص، آن را به مهره‌های قفسه‌ای محکم کنید. برای تجهیزات سنگین، حتماً از هر چهار نقطه اتصال (دو نقطه در جلو و دو نقطه در عقب) استفاده کنید.

آداپتور رک (Rail Kit) چیست و آیا به آن نیاز دارم؟

آداپتور رک یا Rail Kit مجموعه‌ای از ریل‌های فلزی کشویی است که به ستون‌های عمودی جلو و عقب رک متصل شده و به شما این امکان را می‌دهد که تجهیزات سنگین مانند سرور یا UPS را به راحتی و به صورت کشویی به داخل و خارج از رک حرکت دهید.

[Image showing a server being pulled out of a rack on its rail kit]

کاربرد اصلی ریل کیت:

فرض کنید نیاز به تعویض یک قطعه سخت‌افزاری (مانند رم یا هارد دیسک) در یک سرور 25 کیلوگرمی دارید که در وسط یک رک پر از تجهیزات نصب شده است. بدون ریل کیت، شما مجبورید:

1. تمام کابل‌های پشت سرور را جدا کنید.
2. پیچ‌های آن را از جلو باز کنید.
3. با کمک یک نفر دیگر، سرور سنگین را با دشواری از رک بیرون بکشید.
4. پس از انجام تعمیرات، تمام این مراحل را به صورت برعکس تکرار کنید.

این فرآیند نه تنها زمان‌بر و طاقت‌فرساست، بلکه خطر آسیب رساندن به تجهیزات یا اپراتور را نیز به همراه دارد.

اما با وجود ریل کیت، شما به سادگی قفل‌های جلوی ریل را آزاد کرده و سرور را مانند یک کشو به بیرون می‌کشید. در این حالت، سرور همچنان به صورت ایمن توسط ریل‌ها نگه داشته شده و شما به راحتی به قطعات داخلی آن دسترسی دارید. پس از اتمام کار، آن را به داخل هل داده تا در جای خود قفل شود.

آیا به ریل کیت نیاز دارم؟

• برای سرورهای رکمونت: بله، قطعاً. تقریباً تمام سرورها برای نصب صحیح و ایمن و همچنین سهولت در نگهداری، به ریل کیت نیاز دارند. معمولاً سازندگان سرور (مانند Dell و HPE) ریل کیت‌های مخصوص مدل‌های خود را ارائه می‌دهند.
• برای UPSهای سنگین رکمونت: بله، به شدت توصیه می‌شود.
• برای تجهیزات سبک: برای دستگاه‌های سبکی مانند پچ پنل، سوئیچ 1 یونیتی یا روترهای کوچک که وزن کمی دارند و نیاز به دسترسی مکرر به قطعات داخلی آن‌ها نیست، نیازی به ریل کیت ندارید. این تجهیزات مستقیماً با پیچ به ستون‌های رک متصل می‌شوند.

آیا می‌توان درب رک را تعویض کرد؟ (مثلاً شیشه‌ای به توری)

در اکثر موارد بله. تولیدکنندگان معتبر رک، محصولات خود را به صورت ماژولار طراحی می‌کنند. این بدان معناست که اجزای مختلفی مانند درب‌ها، پنل‌های جانبی و سقف قابل تعویض هستند.

چرا ممکن است به تعویض درب رک نیاز پیدا کنید؟

شایع‌ترین دلیل برای این کار، بهبود سیستم تهویه است. فرض کنید شما در ابتدا یک رک با درب شیشه‌ای برای شبکه کوچک خود خریداری کرده‌اید. پس از مدتی، با توسعه کسب‌وکار، یک یا دو سرور جدید به رک اضافه می‌کنید. این سرورها گرمای زیادی تولید کرده و درب شیشه‌ای جلوی جریان هوای کافی را می‌گیرد. در نتیجه، دمای داخل رک به شدت بالا می‌رود.

در این شرایط، بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه حل، تعویض درب شیشه‌ای با یک درب توری (مشبک یا Perforated) است. این کار به سادگی و با باز کردن لولاهای درب قدیمی و نصب درب جدید امکان‌پذیر است و به طور چشمگیری به بهبود تهویه و کاهش دمای تجهیزات کمک می‌کند.

برعکس این موضوع نیز ممکن است. شاید شما یک رک با درب توری در یک محیط پر سر و صدا دارید و می‌خواهید با نصب یک درب شیشه‌ای، کمی از صدای فن‌ها بکاهید (البته به شرطی که مشکل حرارتی نداشته باشید).

نکته مهم: هنگام خرید درب جدید، حتماً از سازگاری آن با مدل، ارتفاع و عمق رک خود اطمینان حاصل کنید. بهترین راه، تماس با فروشنده‌ای است که رک را از او خریداری کرده‌اید.

نکات کلیدی برای مدیریت کابل در رک چیست؟

کابل‌کشی نامنظم و درهم، بزرگترین دشمن یک مدیر شبکه است. این هرج‌ومرج نه تنها ظاهر زشتی دارد، بلکه می‌تواند باعث مسدود شدن جریان هوا، افزایش خطر قطعی تصادفی و تبدیل شدن عیب‌یابی به یک فرآیند طاقت‌فرسا شود.

با رعایت نکات زیر، می‌توانید کابل‌های رک خود را به صورت حرفه‌ای مدیریت کنید:

1. از نگهدارنده‌های کابل افقی و عمودی استفاده کنید:
   • افقی (Horizontal Cable Manager): این پنل‌های 1 یا 2 یونیتی، بین پچ پنل و سوئیچ نصب می‌شوند و برای مرتب کردن پچ‌کوردها ایده‌آل هستند.
   • عمودی (Vertical Cable Manager): برای هدایت دسته‌های بزرگ کابل از بالا به پایین رک (یا برعکس) در کناره‌های رک استفاده می‌شوند.
2. کابل‌های برق و دیتا را از هم جدا کنید: هرگز کابل‌های برق و شبکه را در یک مسیر و به صورت چسبیده به هم عبور ندهید. میدان الکترومغناطیسی کابل‌های برق می‌تواند روی کابل‌های دیتا نویز (EMI) ایجاد کرده و باعث افت کیفیت سیگنال و بروز خطا در شبکه شود. کابل‌های برق را از یک سمت رک و کابل‌های دیتا را از سمت دیگر عبور دهید.
3. از بست‌های ولکرو (Velcro) به جای بست‌های پلاستیکی (Zip Ties) استفاده کنید:
   • بست‌های ولکرو قابل استفاده مجدد هستند و به راحتی باز و بسته می‌شوند.
   • بست‌های پلاستیکی یکبار مصرف بوده و برای باز کردن نیاز به ابزار برش دارند که خطر آسیب رساندن به روکش کابل‌ها را به همراه دارد. همچنین، سفت کردن بیش از حد بست پلاستیکی می‌تواند به زوج سیم‌های داخل کابل شبکه آسیب برساند.
4. کابل‌ها را برچسب‌گذاری کنید: این یکی از مهم‌ترین و در عین حال فراموش‌شده‌ترین کارهاست. هر دو سر تمام کابل‌ها را با برچسب‌های واضح و خوانا مشخص کنید. این کار در هنگام عیب‌یابی، ساعت‌ها در وقت شما صرفه‌جویی خواهد کرد.
5. طول مناسب کابل را انتخاب کنید: از کابل‌های بیش از حد بلند که باعث ایجاد حلقه‌های بزرگ و نامنظم می‌شوند، خودداری کنید. همچنین کابل‌ها را آنقدر کوتاه انتخاب نکنید که تحت کشش قرار گیرند. همیشه مقدار کمی کابل اضافی (Service Loop) برای جابجایی‌های جزئی در آینده در نظر بگیرید.
6. به شعاع خمش کابل (Bend Radius) احترام بگذارید: از خم کردن بیش از حد کابل‌ها، به خصوص کابل‌های فیبر نوری و Cat6/Cat6a، خودداری کنید. هر کابلی یک حداقل شعاع خمش استاندارد دارد که خم شدن بیشتر از آن حد، باعث آسیب دائمی به ساختار داخلی کابل و افت شدید کیفیت سیگنال می‌شود.

خرید رک شبکه از عصر ارتباطات قائمین

انتخاب و خرید رک شبکه مناسب، یک سرمایه‌گذاری برای پایداری و امنیت زیرساخت کسب‌وکار شماست. ما در عصر ارتباطات قائمین با سال‌ها تجربه در زمینه تأمین تجهیزات زیرساخت شبکه، افتخار می‌کنیم که به عنوان یک مشاور امین در کنار شما هستیم.

چرا عصر ارتباطات قائمین را برای خرید رک شبکه انتخاب کنید؟

• تنوع بی‌نظیر محصولات: ما مجموعه‌ای کامل از انواع رک‌های دیواری و ایستاده در ارتفاع‌ها و عمق‌های مختلف از برترین برندهای داخلی و خارجی را گردآوری کرده‌ایم تا شما بتوانید دقیقاً متناسب با نیاز و بودجه خود، بهترین گزینه را انتخاب کنید.
• مشاوره تخصصی و رایگان: تیم کارشناسان فنی ما آماده است تا با شنیدن نیازهای شما، از تعداد تجهیزات گرفته تا شرایط محیطی و برنامه‌های توسعه آینده، بهترین و کارآمدترین رک را به شما پیشنهاد دهند. ما به شما کمک می‌کنیم تا از خریدهای اشتباه و هزینه‌های اضافی جلوگیری کنید.
• تضمین کیفیت و اصالت کالا: تمامی رک‌ها و تجهیزات جانبی عرضه‌شده در عصر ارتباطات قائمین از فیلترهای کیفی سخت‌گیرانه ما عبور کرده و با ضمانت اصالت و کیفیت به شما تحویل داده می‌شوند.
• قیمت‌های رقابتی و منصفانه: ما با حذف واسطه‌ها و تأمین مستقیم کالا، همواره تلاش می‌کنیم تا محصولات را با بهترین قیمت ممکن به دست شما، همکاران و مشتریان گرامی برسانیم.
• پشتیبانی کامل و خدمات پس از فروش: تعهد ما با فروش محصول به پایان نمی‌رسد. تیم پشتیبانی ما آماده پاسخگویی به سوالات شما در زمینه نصب، راه‌اندازی و استفاده از تجهیزات خریداری شده است.

برای یک انتخاب هوشمندانه و خریدی مطمئن، همین امروز با کارشناسان فروش ما در عصر ارتباطات قائمین تماس بگیرید و از مشاوره رایگان بهره‌مند شوید.

سوالات متداول (FAQ)

۱. آیا تمام رک‌ها دارای عرض استاندارد ۱۹ اینچ هستند؟

بله، عرض استاندارد دهانه ریل‌ها در تمام رک‌های شبکه و سرور، ۱۹ اینچ (معادل ۴۸.۲۶ سانتی‌متر) است تا تمام تجهیزات رکمونت استاندارد به راحتی در آن‌ها نصب شوند.

۲. حداکثر وزنی که یک رک می‌تواند تحمل کند چقدر است؟

این مقدار بسته به نوع و مدل رک بسیار متفاوت است. رک‌های دیواری معمولاً بین ۴۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم و رک‌های ایستاده باکیفیت می‌توانند وزنی بین ۴۰۰ تا بیش از ۱۰۰۰ کیلوگرم را تحمل کنند. این مشخصه همیشه در کاتالوگ محصول ذکر می‌شود.

۳. آیا نصب تجهیزات در رک کار دشواری است؟

نصب تجهیزات سبک مانند پچ پنل و سوئیچ آسان است. اما برای نصب تجهیزات سنگین مانند سرور و UPS حتماً از کمک یک نفر دیگر استفاده کنید و اصول ایمنی و استاندارد نصب (قرار دادن سنگین‌ترین‌ها در پایین) را رعایت نمایید.

۴. برای اتاق سرور من درب شیشه‌ای بهتر است یا درب توری؟

اگر تعداد سرورها و تجهیزات گرمازای شما زیاد است، قطعاً درب توری به دلیل ایجاد جریان هوای بهتر، انتخاب مناسب‌تری است. اگر تجهیزات شما گرمای زیادی تولید نمی‌کنند و می‌خواهید ظاهر تجهیزات را ببینید یا کمی از صدای آن‌ها بکاهید، درب شیشه‌ای نیز گزینه خوبی است.

۵. آیا رک‌ها به همراه پیچ و مهره مورد نیاز عرضه می‌شوند؟

بله، معمولاً به تعداد محدودی (مثلاً ۲۰ یا ۵۰ عدد) پیچ و مهره قفسه‌ای به همراه رک ارائه می‌شود. اما با توجه به تعداد تجهیزاتتان، بهتر است همیشه تعدادی پیچ و مهره اضافی نیز تهیه کنید.